Het gewoven leven van Louise Bourgeois
Misschien ken je de Frans-Amerikaanse kunstenares Louise Bourgeois van die giga spinnen-sculpturen in een aantal wereldsteden. Die spinnen heten de ‘Mamans‘. Ik raakte geïntrigeerd door haar werk, en ik zocht wat over haar uit. Waarom? Haar achternaam is dezelfde als die van mijn biologische vader die ik nooit heb gekend, Bourgeois. Toen ik óók nog ontdekte dat ze kunstwerken maakte met textiel die betekenis voor haar had, moest dat helemaal. Ik neem je even mee in haar leven en werk.
Louise Bourgeois ziet de spin als een moederdier die steeds weer nieuwe draden weeft voor haar kinderen. Ook als het web kapot gemaakt wordt gaat de spin gewoon door met weven en repareren.
Louise Bourgeois wordt vlakbij Parijs geboren in 1911 als dochter van tapijtenmakers. In 2010 overleed ze op 98 jarige leeftijd. Vanaf haar 12e hielp ze mee in de tapijtenmakerij. Ze hadden een tapijtengalerie en ook werden tapijten gerepareerd. Louise was degene die als meisje op haar hurken de onderkanten van tapijten herstelde. Ze ging wiskunde studeren, en toen haar moeder overleed toen Louise 21 was, stopte ze acuut met wiskunde en switchte naar kunst. Het grafische van de geometrie gebruikt ze later ook in haar kunst.
Met de Amerikaanse kunsthistoricus Robert Goldwater verhuisde ze in 1938 naar New York, trouwde, en vervolgde haar kunststudie. Vanaf 1945 exposeert ze. Louises werk werd pas bekend bij het grotere publiek na haar 70e, als ze wordt omarmd door het feminisme. Ze bleef kunst maken en exposeren tot aan haar dood.
Haar werk was heel veelzijdig. Ze maakte schilderijen en beelden van hout en brons, grafisch werk, en vanaf 1974 maakte ze ook beelden en ook boeken van stof. Een van haar thema’s is het lichaam en seksualiteit; ze verwerkte trauma’s en verdriet uit haar jeugd vooral in haar stoffen kunstwerken. Een bekende quote van haar is: “Sewing is a process of emotional repair”. De relatie met haar vader en haar moeder.
Na het vroege overlijden van haar moeder kreeg Louise last van angsten en depressies. De wevende spin staat voor haar tapijtenwevende moeder. De moederspin beschermt haar eitjes onder haar lijf en weeft draden uit liefde voor haar kinderen. Ook als de draden stuk gemaakt worden gaat de spin door met weven. De spin staat voor geduldig, troostend, subtiel, onvervangbaar en nuttig.
Haar vader ging meer op zakenreis dan dat hij weefde aan de tapijten. Hij kwam van die reizen terug met mooie Parijse jurken voor Louise. Moeder was ziekelijk en vader huurde een kindermeisje in. En hij begon een verhouding met het kindermeisje. Louise voelde zich verraden door beiden.
Later verzamelde Louise deze kleren en knipte alles in stukken. De rest van haar leven was ze bezig om deze stukken weer aaneen te maken. Ze naaide, weefde, stikte. Ze maakte spinnen van stof en sculpturen van lichamen. Ze maakte zelfs boeken van stof, de ‘cloth works’. Het verwerken van de stof was haar manier om de dingen weer heel te maken. Ze wilde niet vergeten. Ze weefde de rivier waarlangs ze als kind woonde. Ze liet zich troosten en wiegen door de rivier. Louise zegt: “Mijn kindertijd heeft nooit haar magie verloren, haar mysterie, maar ook heeft het nooit het drama verloren”.
Een groot stoffen werk uit 1974 gaat over de relatie met haar vader, getiteld ‘the Destruction of the Father’. Werken vanaf 1990 gaan meer over de moeder, met titels zoals ‘Fragile Goddess‘.
Een andere favoriete vorm van haar was de spiraal, in een poging om de chaos om haar heen te controleren en als metafoor voor de voortdurende veranderingen in haar leven. Voor haar heeft de spiraal tegenstrijdige betekenissen: draait de spiraal met de klok mee dan staat dat voor creativiteit en overgave. Draait de spiraal tegen de klok in, dan staat dat voor destructie en verlies van controle. Het is maar net hoe je het ziet, de spiraal draait van binnen naar buiten, of van buiten naar binnen. Ook staat de spiraal metafoor voor de tapijtenmakerij van haar ouders. Het wassen en uitwringen van de tapijten in de rivier. Maar ook haar fantasie over het wringen van de nek van het kindermeisje.
